Leerlingen met epilepsie en het speciaal basisonderwijs

Iedereen heeft recht op goed onderwijs. Reguliere basisscholen bieden daarom zorg op maat voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. Hierdoor kunnen veel leerlingen met epilepsie het reguliere basisonderwijs blijven volgen. Sommige leerlingen met epilepsie kunnen echter beter laten zien wat zij in hun mars hebben wanneer ze op het speciaal basisonderwijs zitten. 

Regulier onderwijs als het kan, speciaal onderwijs als het moet

Wanneer ik als onderwijskundig begeleider een leerling in begeleiding krijg, is mijn eerste insteek altijd “Regulier onderwijs als het kan, speciaal onderwijs als het moet.” Momenteel begeleid ik twee leerlingen met gecompliceerde epilepsie in combinatie met leerproblemen. Beiden leerlingen hadden het moeilijk in het regulier onderwijs, en zijn daarom naar een bassischool voor speciaal onderwijs gegaan.

Epilepsie en vermoeidheid

Epilepsie geeft vaak extreme vermoeidheidsklachten. Deze klachten worden meestal veroorzaakt door de epileptische aanvallen, die veel energie kosten. Wanneer de aanvallen ’s nachts optreden, is de kwaliteit van de slaap bovendien slecht. Daarnaast kunnen vermoeidheidsklachten ook een bijwerking van epilepsiemedicatie zijn. De vermoeidheid kan ervoor zorgen dat een leerling niet meer goed functioneert op school.

Schoolproblemen en zelfvertrouwen

Epilepsie kan daarnaast een negatieve impact op het zelfvertrouwen hebben. Epileptische aanvallen ondermijnen het zelfvertrouwen en zorgen voor basale onzekerheid en stress. Het welbevinden en het leren van de leerling worden hierdoor negatief beïnvloed. Bijna altijd gaat het om een combinatie van redenen die ervoor zorgt dat het welbevinden van de leerling in het geding komt. De leerling voelt zich een buitenbeentje. Niet alleen door de epilepsie, maar ook doordat het leren niet goed lukt. De didactische achterstand op leeftijdsgenoten wordt groter, ondanks alle aanpassingen. De leerling heeft het gevoel dat hij minder slim is dan zijn klasgenoten, omdat hij eigen leerlijnen voor meerdere vakken heeft. Zijn negatieve zelfbeeld wordt hierdoor bevestigd.

Concentratie, werktempo en geheugen in het reguliere basisonderwijs

In een basisschoolklas wordt een groot beroep gedaan op het zelfstandig werken. Concentratie en werkhouding zijn daarbij van groot belang. Concentratie, maar ook werktempo en geheugen, zijn precies de gebieden waarop leerlingen met epilepsie de meeste problemen ondervinden. Hierdoor gaat het niet altijd goed op school, terwijl de capaciteiten en intrinsieke motivatie van de leerling vaak wel voldoende zijn. Het is de organisatie van het onderwijs binnen de scholen die niet flexibel genoeg blijkt om de leerling te bieden wat hij nodig heeft.

Speciaal onderwijs en het welbevinden van de leerling

Het leven en functioneren van leerlingen met epilepsie is door deze aandoening onvoorspelbaar, grillig en continu in onzekerheid en beweging. Daarom moeten vaste onderwijsstructuren doorbroken kunnen worden en aangepast worden aan de mogelijkheden van de leerling met epilepsie, op die specifieke dag. Ook de mensen in de omgeving moeten kunnen meebewegen met die specifieke behoefte. Dit alles is binnen het speciaal basisonderwijs gemakkelijker te realiseren, door het multidisciplinaire werken, de kleinere groepen en de vaak uitgebreidere differentiatiemogelijkheden. Uit ervaring weet ik dat het welbevinden van leerlingen met een lastige epilepsie binnen het speciaal basisonderwijs aanzienlijk kan verbeteren. Daarmee ligt de weg naar het leren weer open.